Wzrost świadomości ludzi na temat powszechnie obecnych niedoborów witaminy D3 spowodował, że na stałe zagościła w podstawowej suplementacji Polaków. Niestety nadal istnieje wiele mitów i niedopowiedzeń na temat tego, kto powinien ustalać dawkę suplementacji, ile i kto powinien ją suplementować, w jakiej formie i jak często.
1. PODSTAWOWE INFORMACJE
Witamina D3, inaczej cholekalcyferol syntetyzowana jest z 7-dehydro-cholesterolu obecnego w skórze w wyniku oddziaływania promieniowania UVB. Dodatkowo jest przez nas pobierana z diety w dwóch postaciach (witaminy D2, czyli ergokalcyferolu lub witaminy D3) [1]. Witamina D3 rozpuszcza się w tłuszczach. Jej głównym krążącym we krwi metabolitem jest 25-hydroksywitamina D czyli w skrócie 25(OH)D, która odzwierciedla faktyczną ilość witaminy D w organizmie. Stężenie witaminy D w surowicy <20 ng/ml wskazuje na znaczny niedobór, a stężenie w granicach 20-30 ng/ml świadczy o hipowitaminozie [2]
3. KONSEKWENCJE NIEDOBORÓW
Początkowo działanie witaminy D3 wiązano przede wszystkim z układem kostnym i gospodarką wapniową bowiem przyczynia się ona do zwiększonej resorpcji wapnia do kości [8] . Odkrycie receptora witaminy D (receptor VDR) w praktycznie większości pozaszkieletowych komórek ludzkich zasugerowało jej bardziej złożoną rolę w organizmie [1].
Aktualnie wiemy, że niedobory witaminy D3 mogą prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych w obrębie wielu innych układów i narządów ludzkich m. in:
-> układu oddechowego,
-> układu pokarmowego (nieswoiste zapalenia jelit, choroba trzewna),
-> układu sercowo-naczyniowego.
Niedobór witaminy D związany jest rownież z chorobami nerek, wątroby, cukrzycą typu I [1], a także z niektórym chorobami psychicznymi [2] oraz depresją [7].
Ponadto wiąże się z częstszym występowaniem chorób autoimmunologicznych i nowotworów u ludzi [3]. Długotrwały niedobór u dzieci może doprowadzić do wystąpienia krzywicy, a u dorosłych do osteomalacji i osteoporozy [5,6]. Niedobór istotnie wpływa również na osłabienie siły mięśniowej, zaburzenia równowagi i zwiększoną częstość występowania upadków [4].
Niedobór witaminy D u kobiet ciężarnych może mieć związek z obniżoną tolerancją glukozy, cukrzycą ciężarnych, krótszym czasem trwania ciąży i jej zakończeniem drogą cesarskiego cięcia, rzucawką przedporodową oraz bakteryjnym zapaleniem pochwy w I trymestrze [7].
Warto tutaj wspomnieć, że znaczne lub istotne niedobory witaminy D dotyczą większości Polaków i Europejczyków, ponieważ jej podaż z diety i synteza za pomocą promieni słonecznych jest w większości przypadków niewystarczająca. Dlatego tak istotna jest jej odpowiednia suplementacja.
5. ZALECANE DAWKI
Dzieci (1.–10. roku życia)
Młodzież (11.–18. roku życia)
Dorośli (19.–65. roku życia)
Seniorzy (65.–75. roku życia)
Seniorzy (>75. roku życia)
I Medyczna Konferencja w Gdyni na temat chorób autoimmunizacyjnych i alergii towarzyszących rozpoczęła się od wykładu Pana Profesora Pawła Płudowskiego na temat najnowszych (2018 r) zaleceń suplementacji i leczenia witaminą D3.
Niektóre dawki suplementacji uległy zmianie, natomiast najważniejsze o czym należy wspomnieć to:
1. Suplementacja ma za zadanie osiągnięcie, a następnie utrzymanie stężenia optymalnego > 30-50 ng/ml 25(OH)D we krwi.
2. Nie ma żadnych wskazań do suplementacji super-dawkami (10 a nawet 20 tysięcy jednostek) witaminy D3.
3. Zalecane jest przyjmowanie optymalnej dawki suplementu, odpowiedniej dla swojego wieku, masy ciała i ilości przyjmowanej witaminy D3 w diecie regularnie zamiast wysokich dawek raz na jakiś czas.
4. W przypadku niedoborów witaminy D3 potwierdzonych badaniem stężenia 25(OH)D w surowicy krwi lub innych odbiegających od normy przypadków dawkę suplementu określa LEKARZ – nie należy samemu zwiększać dawek suplementu, gdyż możliwe jest przedawkowanie witaminy, co wiąże się z poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi.
5. Dobór suplementacji powinien nastąpić po uprzednim sprawdzeniu stężenia 25(OH)D w surowicy krwi.
6. U osób zdrowych, przebywających na słońcu w godzinach popołudniowych (10:00-15:00) przez conajmniej 15 min z odkrytymi przedramionami i podudziami, bez kremów oraz podkładów z filtrem w terminie od maja do września suplementacja nie jest konieczna ale wciąż zalecana i bezpieczna.
7. Nie ma żadnych wskazań do tego aby suplementować witaminę D3 razem z witaminą K2.
1. Beata M. Gruber „Fenomen witaminy D”, Postepy Hig Med Dosw (online), 2015; 69: 127-139e-ISSN 1732-2693.
2. Luiza Napiórkowska, Edward Franek, „Rola oznaczania witaminy D w praktyce klinicznej”, Choroby Serca i Naczyń 2009;6(4):203-210.
3. Alina Kuryłowicz, Tomasz Bednarczuk, Janusz Nauman, „Wpływ niedoboru witaminy D na rozwój nowotworów i chorób autoimmunologicznych”, Endokrynologia Polska/Polish Journal of Endocrinology Tom/Volume 58; Numer/Number 2/2007 ISSN 0423–104X.
4. Małgorzata Kupisz-Urbańska, Krzysztof Galus, „Epidemiologia niedoboru witaminy D u osób w podeszłym wieku — wybrane zagadnienia”, Gerontologia Polska, tom 19, nr 1, 1–6 SSN1425–4956
5. Alpert P.T, Shaikh U. „The effects of vitamin D deficiency and in- sufficiency on the endocrine and paracrine systems”, Biol. Res. Nurs., 2007; 9: 117–129
6. Holick M.F, „Sunlight and vitamin D for bone health and prevention of autoimmune diseases, cancers, and cardiovascular disease”, Am. J. Clin. Nutr., 2004; 80: 1678S–1688S
7. Anna Dittfeld, Katarzyna Gwizdek, Aneta Koszowska, Katarzyna Fizia, „Wielokierunkowe działanie witaminy D”, Praca Poglądowa, Katedra i Zakład Histologii i Embriologii Wydziału Lekarskiego z Oddziałem Lekarsko-Dentystycznym w Zabrzu, Zakład Kinezjologii Wydziału Nauk o Zdrowiu, Studium Doktoranckie Wydziału Farmaceutycznego z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej w Sosnowcu Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach.
8. Helena Ciborowska, Anna Rudnicka, „Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka”, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, ISBN/ISSN:978-83-200-4867-4, 2014.
Zapisz się do newsletter'a i skorzystaj z darmowych jadłospisów oraz materiałów, które ułatwią Ci zbudowanie zdrowych nawyków żywieniowych.